„Ostatni róg płaszcza modlitewnego“ – komiczne inkongruencje I ‘religijny humor’ w notatkach pamiętnikowych i listach Franza Kafki

Kafkas Humor und die spezifische Komik seiner Texte sind in den letzten Jahren verstärkt in den Fokus der Forschung getreten. Beide kommen insbesondere in Kafkas Auseinandersetzung mit seinem religiösen Umfeld zum Tragen. Dies soll anhand der Tagebuchaufzeichnungen und Briefe Kafkas nachgewiesen werden. In Anlehnung an Henri Bergson wird Kafkas Komik in den Inkongruenzen zwischen dem assimilierten Westjudentum und dem Chassidismus aufgespürt. Unter Berufung auf Felix Weltsch und Sören Kierkegaard wird Kafkas Humor als Ausdruck seiner geistigen Suche herausgestellt.Humor Kafki i specyficzny komizm jego tekstów w ostatnich latach coraz częściej były przedmiotem badań w kafkologii. Oba ujawniają się ze szczególną ostrością w konfrontacji Kafki ze swoim środowiskiem religijnym. Artykuł bada te kwestie na przykładzie dzienników oraz listów Kafki. Odwołując się do Henri’ego Bergsona, komizm Kafki jest ukazany jako efekt inkongruencji występujących w relacji zasymilowanego zachodniego judaizmu do chasydyzmu. W świetle tekstów przyjaciela Kafki, Feliksa Weltscha, oraz filozofa Sørena Kierkegaarda humor Kafki jawi się jako wyraz jego własnych religijnych poszukiwań.Kafka’s humor and the comic aspects of his texts recently have been focused extensively by scholars. Both can be observed particularly in Kafka’s confrontation with his religious environment. This is pointed out on the example of his diaries and letters. Referring to Henri Bergson, Kafka’s specific comical imagery is shown as an effect of the observed incongruencies between assimilated Western Judaism and Hasidic Judaism. With reference to Felix Weltsch and Søren Kierkegaard, Kafka’s humor is emphasized as an expression of his own religious inquiries